Ethiopia:  Abaturage bashishikarijwe kurwana ku murwa mukuru bawurinda kwigarurirwa n’inyeshyamba

Abategetsi mu murwa mukuru Addis Ababa wa Ethiopia basabye abawutuye kwandikisha intwaro zabo bakanitegura kurwana ku ho batuye mu gihe hari ubwoba ko inyeshyamba zishobora kwerekeza muri uwo mujyi.

Babisabwe nyuma y’iminsi inyeshyamba zo mu mutwe Tigray People’s Liberation Front (TPLF) zivuze ko zafashe imijyi ibiri iri mu ntera igera kuri kilometero hafi 400 uvuye i Addis Ababa. Iyo ntera ni urugendo rwo kuva i Kigali ugana i Muhanga-inshuro 8.

Leta ya Ethiopia yatangaje igihe cy’ibihe bidasanzwe mu gihugu.

Amerika yashishikarije inyeshyamba kutagerageza gufata Addis Ababa.

Uyu murwa mukuru utuwe n’abantu barenga miliyoni eshanu.

Jeffrey Feltman, intumwa yihariye y’Amerika mu karere k’ihembe ry’Afurika, yagize ati: “Twamaganye gahunda iyo ari yo yose ya TPLF yo kwerekeza i Addis cyangwa uburyo ubwo ari bwo bwose bwa TPLF bwo kugota ngo ifate Addis”.

Intambara yatangiye mu mwaka umwe ushize mu karere ka Tigray mu majyaruguru.

Kuva icyo gihe TPLF yateye intambwe yerekeza mu turere duhana imbibi na Tigray twa Amhara na Afar.

Abantu babarirwa mu bihumbi barishwe naho abarenga miliyoni ebyiri barahunze bata ingo zabo kuva intambara yatangira.

TPLF ivuga ko ishaka gusenya kugotwa kwakozwe kuri Tigray, aho umuryango w’abibumbye (ONU/UN) ugereranya ko abantu 400,000 babayeho “mu buryo bumeze nk’ubwo mu nzara”.

Ibikorwa by’amahanga byo gutuma habaho agahenge hagati ya leta n’inyeshyamba, kugeza ubu byarabinaniwe.

Umukuru w’ibiro bishizwe amahoro n’umutekano i Addis Ababa yahaye abaturage iminsi ibiri yo kuba bamaze kwandikisha intwaro zabo cyangwa kuziha leta cyangwa benewabo (abo mu miryango yabo) bashobora gukoresha imbunda, nkuko byatangajwe n’igitangazamakuru ‘Fana Broadcasting Corporation’ gifite aho gihuriye na leta.

Kenea Yadeta yongeyeho ko abantu bakwiye “kwitegura” ubwabo, bagakorana n’inzego zishinzwe umutekano mu “kugenzura” aho batuye, nkuko icyo gitangazamakuru cyabitangaje.

Ikarita ya Ethiopia

TPLF ivuga ko yafashe imijyi y’ingenzi ya Dessie na Kombolcha, kandi ko iteganya kwerekeza ku mujyi wa Kemise, uri ku ntera igera kuri kilometero hafi 325 uvuye mu murwa mukuru.

Abategetsi bo muri leta ya Ethiopia mbere bari bavuze ko ibyo ivuga ari “icengezamatwara” (propaganda).

Mu ijambo ryo ku wa mbere ryanyuze kuri televiziyo, Minisitiri w’intebe Abiy Ahmed yavuze ko ingabo z’amahanga zirimo kurwana ku ruhande rwa TPLF. Nta makuru arambuye yabitanzeho, mu gihe TPLF yo yahakanye icyo kirego.

Bwana Abiy yavuze ko kugeza ubu ubukangurambaga bwo kwitabira urugamba butagenze neza.

Yongeyeho ati: “Ingamba [urugamba] zishobora kugenda nabi bitewe n’impamvu zitandukanye ariko ku mpera igihugu kizatsinda intambara”.

Hagati aho, Perezida w’Amerika Joe Biden yavuze ko ateganya gukura Ethiopia ku rutonde rw’ibihugu byemerewe kugera ku isoko ry’Amerika nta misoro birishye ku bicuruzwa, rikubiye mu masezerano azwi nka African Growth and Opportunities Act (AGOA).

Mu ibaruwa yandikiye inteko ishingamategeko y’Amerika, Bwana Biden yavuze ko impamvu y’icyo cyemezo cye ari “ihonyorwa rikomeye” ry’uburenganzira bwa muntu. Byitezwe ko icyo cyemezo gitangira gushyirwa mu bikorwa mu kwezi kwa mbere.

Leta ya Ethiopia yasabye Amerika kwisubiraho kuri icyo cyemezo, ivuga ko Amerika idakwiye guhana abantu “kubera guhangana n’inyeshyamba”.

Mbere, abategetsi bari bavuze ko gukura Ethiopia mu masezerano ya AGOA bishobora gutuma abantu bagera kuri miliyoni imwe bajya mu byago byo kubura akazi.

Intambara yatangiye gute?

Imirwano yakajije umurego kuva mu kwezi kwa gatandatu uyu mwaka ubwo inyeshyamba zisubizaga igice kinini cya Tigray harimo n’umurwa mukuru wayo Mekelle.

Ubu zibumbiye mu mutwe wa Tigray Defence Forces (TDF) uhuriwemo na TPLF n’indi mitwe yitwaje intwaro yaho.

Ishyaka rya TPLF ni ryo ryari ku butegetsi mu karere ka Tigray mbere yuko rihirikwa n’ingabo za leta ya Ethiopia mu kwezi kwa cumi na kumwe mu 2020.

Abakuru ba TPLF bashwanye na Bwana Abiy ku bijyanye n’amavugurura muri politiki, nubwo kuba TPLF yarafashe ibigo bya gisirikare by’ingabo za leta byo muri Tigray ari yo yabaye imbarutso y’igitero leta yayigabyeho.

Leta ya Ethiopia ivuga ko TPLF ari umutwe w’iterabwoba, ariko TPLF yo ivuga ko ari yo leta y’akarere ka Tigray yemewe n’amategeko.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *