Trump yavuze ko Chloroquine ikoreshwa mu kuvura malaria wemejwe muri Amerika nk’uvura covid-19

Perezida Donald Trump wa Leta Zunze Ubumwe z’Amerika yavuze ko umuti ukoreshwa mu kuvura malaria wemejwe muri Amerika nk’uvura ubu bwoko bushya bwa coronavirus.

Chloroquine ni umwe mu miti imaze igihe kinini ikoreshwa kandi uzwi cyane ku isi mu miti ivura malaria.

None Perezida Trump yaba avugisha ukuri? Ni iki se kizwi ku bushobozi bw’uwo muti? Ishami rya BBC rya ‘Reality Check’ ryasuzumye ukuri kwabyo.

Trump nta coronavirus bamusanzemo
Ibinini bya chloroquine bimaze imyaka ibarirwa muri za mirongo bikoreshwa ku isi. Ibi binini byongeye gukorwa nyuma y’imyaka 15 bihagaze, mu ruganda rw’imiti rwo mu mujyi wa Nantong mu ntara ya Jiangsu mu burasirazuba bw’Ubushinwa.

Ntabwo ibyo binini bigikoreshwa mu bice byinshi ku mugabane w’Afurika kubera ko imibu itera malaria yagiye yongera ubukana kuburyo ibyo binini bitakiyihangara ngo biyivure.

Ibihugu bimwe na bimwe byashyizeho amategeko yo kugabanya ikoreshwa ry’uwo muti, ariko wakomeje gukoreshwa cyane mu bihugu bifite urwego rw’abikorera ku giti cyabo mu by’imiti bashabutse cyane ndetse uragurishwa cyane ku isoko ry’imiti.

Ibyo bigaragara cyane nko muri Nigeria ahavuzwe amakuru yuko ibyo binini bya chloroquine biri kugurwa cyane muri za farumasi (pharmacies) bikaba ubu bitagihagije, ku ruhande rumwe bitewe n’ibyatangajwe na Bwana Trump.

Chloroquine ntabwo yemejwe nk’umuti wa coronavirus
Mu kiganiro agirana n’abanyamakuru buri munsi, Perezida Trump yavuze ko chloroquine yemejwe nk’umuti uvura icyorezo cya coronavirus, avuga ko wemejwe n’urwego rugenzura ubuziranenge bw’ibiribwa n’imiti muri Amerika, US Food and Drugs Administration (FDA).

Yagize ati: “Tugiye gutuma uwo muti uboneka ku bantu nk’aka kanya. Kandi icyo ni ikintu urwego FDA rwagaragaje ko rushoboye cyane. Banyuze mu cyiciro cyo kwemeza – waremejwe”.

Kugira ngo bisobanuke neza, chloroquine yemejwe nk’umuti uvura malaria ndetse n’indwara yo kubabara mu muteramangingo izwi nka ‘arthritis’.

Ariko ikigo FDA cyasobanuye neza ko atari uko bimeze ku kuvura abarwaye indwara ya Covid-19 yo mu myanya y’ubuhumekero iterwa n’ubu bwoko bushya bwa coronavirus.

Icyo kigo cyagize kiti: “Nta miti yemejwe na FDA ivura cyangwa irinda kwandura Covid-19”.

Ariko nanone, ikigo FDA kivuga rwose ko ubushakashatsi butandukanye buri gukorwa ngo harebwe niba chloroquine ishobora gutanga umusaruro mu kuvura Covid-19.

Ikigo FDA kinavuga ko cyategetswe na Bwana Trump gushyiraho ikigo kinini cyo kugerageza uwo muti ku barwayi ngo hagenzurwe ubushobozi bwawo.

Image caption
Abahanga muri siyansi bo muri Amerika batangiye gusuzuma niba chloroquine yazafasha mu kuvura coronavirus
Ubushakashatsi buhagaze gute ku isi?
Ntibitangaje ko chloroquine iri mu miti ikomeje gushakirizwaho mu gufasha abarwayi ba coronavirus.

Irazwi cyane, irahendutse kandi biroroshye kuyikora. Mu kuvura abarwayi ba malaria, uwo muti ukoreshwa mu kugabanya umuriro no kubabuka k’umubiri kubera uburwayi (inflammation).

James Gallagher, umunyamakuru wa BBC ukurikiranira hafi inkuru z’ubuzima, yagize ati:

“Chloroquine isa nkaho ihagarika coronavirus mu bushakashatsi bwo muri za ‘laboratoires’. Hari ibimenyetso by’ibivugwa n’abaganga bavuga ko yagaragaye nk’ifasha”.

Ariko – kandi ibi ni ingenzi – nta kuyigerageza ku barwayi ba coronavirus kwari kwarangira, mu gihe iryo gerageza ari ingenzi mu kugaragaza uko uwo muti witwara ku barwayi nyabarwayi atari abo muri ‘laboratoire’, nubwo hari amagerageza nk’ayo ari gukorwa kuri ubu mu Bushinwa, Amerika, Ubwongereza no muri Espanye.

Ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku buzima (OMS/WHO) rivuga ko kugeza ubu nta kimenyetso ntakuka gihari kigaragaza umusaruro wa chloroquine ku barwayi ba coronavirus, ariko ko ari imwe mu birimo gukorwaho igerageza.

Profeseri Trudie Lang, ukuriye ikigo cy’ubushakashatsi mu buzima ku isi cya The Global Health Network cyo kuri Kaminuza ya Oxford mu Bwongereza, agira ati:

“Mu rwego rwo kumenya imiti yashobora kuvura iyi virusi, ducyeneye kuyikorera amasuzuma ku barwayi mu kubona gihamya yuzuye yatuma tumenya niba iyo miti ikora cyangwa idakora”.

Kuri internet, abantu bakomeje kwiyongera bashaka kumenya byinshi kuri uwo muti.

Amashakisha y’ijambo “chloroquine” yari yongereye ku kigero cyo hejuru cyane mu cyumweru gishize, nkuko bigaragazwa n’imibare y’uburyo bwa Google Trends bugaragaza ibiri gushakishwa cyane hifashishijwe Google.

Inkuru ya BBC