Ethiopia: Inyeshyamba zitangaza ko Ingabo za leta zagabye igitero simusiga mu bice byose bya Tigray

 

Ingabo za Ethiopia zatangiye ibitero bikomatanye mu bice byose ku ngabo zo mu karere ka Tigray mu majyaruguru y’igihugu, nkuko izi nyeshyamba zibivuga.

Zavuze ko leta irimo gukoresha imbunda za rutura, imodoka z’intambara, indege z’intambara n’utudege tutarimo abapilote (drones) mu kugerageza “kongera gutera” ako karere.

Inyeshyamba yo ku rwego rwo hejuru yavuze ko ingabo zo muri Tigray zirimo kuguma mu birindiro byazo.

Leta ya Ethiopia ntiyemeje ko habayeho imirwano n’imwe, kandi kuba nta tumanaho riri muri ako karere bituma kugenzura amakuru mu buryo bwigenga bidashoboka.

Getachew Reda, umwe mu bo ku rwego rwo hejuru bagize umutwe wa Tigray People’s Liberation Front (TPLF), yavuze ko igitero leta yatangije mu cyumweru gishize ubu “kirakataje [kigeze kure]”.

Abajijwe niba hari igitero cyo ku butaka cyagabwe, Billene Seyoum, umuvugizi wa Minisitiri w’intebe wa Ethiopia Abiy Ahmed, yavuze ko leta ifite inshingano yo kurinda abaturage bayo mu gihugu hose ibarinda ibikorwa by’iterabwoba, ariko nta yandi makuru yatanze.

Iyi ntambara imaze amezi 11 yateje amakuba, mu kwezi kwa karindwi umuryango w’abibumbye (ONU/UN) waburiye ko abantu bagera hafi ku 400,000 bari babayeho mu nzara mu karere ka Tigray.

Abantu babarirwa mu bihumbi biciwe muri iyo ntambara, naho abandi miliyoni ebyiri byabaye ngombwa ko bahunga bata ingo zabo.

Leta ya Ethiopia ivuga ko TPLF ari umutwe w’iterabwoba, ariko TPLF yo ivuga ko ari yo leta y’akarere ka Tigray yemewe n’amategeko.

Imirwano yakajije umurego kuva mu kwezi kwa gatandatu ubwo inyeshyamba – zibumbiye mu mutwe wa Tigray Defence Forces (TDF) uhuriwemo na TPLF n’indi mitwe yitwaje intwaro yaho – zisubizaga igice kinini cya Tigray harimo n’umurwa mukuru wayo Mekelle, zihita zijya no mu bindi bice bihana imbibi na Tigray, nk’akarere ka Amhara.

Ishyaka rya TPLF ni ryo ryari ku butegetsi mu karere ka Tigray mbere yuko rihirikwa n’ingabo za leta ya Ethiopia mu kwezi kwa cumi na kumwe mu 2020.

Abakuru ba TPLF bashwanye na Minisitiri w’intebe wa Ethiopia Abiy Ahmed ku bijyanye n’amavugurura muri politiki, nubwo kuba TPLF yarafashe ibigo bya gisirikare by’ingabo za leta byo muri Tigray ari yo yabaye imbarutso y’igitero leta yayigabyeho.

line

Biragoye gusobanura impamvu y’igitero

Isesengura rya Kalkidan YibeltalBBC News, Addis Ababa

Leta ya Ethiopia ntiyemeje amakuru y’igitero kinini ku nyeshyamba zo muri Tigray, ariko gukora (gukusanya) ku ngabo z’igihugu n’imitwe izishyigikiye byabaye mu mezi macye ashize byakuyeho gushidikanya ko igikorwa kinini cya gisirikare kiri hafi kuba.

Mu gihe amatora yamaze kuva mu nzira n’igihe cy’imvura kikaba kigeze ku musozo, bisa nkaho Minisitiri w’intebe Abiy yibanze ku muti unyuze mu nzira ya gisirikare ku ntambara imaze igihe.

Intambara isanzwe yaramaze gushegesha igihugu: abantu babarirwa mu bihumbi barishwe, ababarirwa muri za miliyoni bata ingo zabo n’abandi babarirwa mu bihumbi amagana bugarijwe n’inzara.

Ariko impande zombi zatanze ubutumwa bw’imvange ku bijyanye n’ubushake bwazo bwo kwemera umuti unyuze mu mahoro.

Nyamara ariko bizaba akazi kagoye kuri Bwana Abiy gusobanura impamvu y’ikindi gitero kinini mu gihe leta ye irimo kotswa igitutu n’amahanga ngo itangize ibiganiro n’inyeshyamba.

line

Tigray – iby’ibanze

  • Kuva mu 1994, Ethiopia igabanyijemo za leta (uturere), ubu ni 10; zishingiye ku moko hagendewe ku itegekonshinga, kandi zisobanurwa ko ahanini zigenga, ariko zigakorana na leta nkuru y’igihugu
  • Mu 2018, nyuma y’imyigaragambyo yo kwamagana leta ya Ethiopia, Abiy Ahmed yabaye Minisitiri w’intebe anatangiza amavugurura
  • Abanyapolitiki bakomeye bo muri Tigray, leta yo mu majyaruguru cyane y’iki gihugu, bashinje Bwana Abiy kugerageza kongera ububasha bwa leta ya Ethiopia
  • Umubano wabaye mubi kurushaho nuko, nyuma yuko leta ishinje ingabo zo muri Tigray gutera ibigo bya gisirikare byayo, igisirikare cya Ethiopia kihagaba igitero mu kwezi kwa cumi na kumwe mu 2020, gifashijwe n’ingabo za Eritrea
  • Mu mpera y’uko kwezi kwa cumi na kumwe, Bwana Abiy yatangaje ko intambara irangiye, ariko imirwano yarakomeje

Bwana Getachew, wa mukuru wo muri TPLF, yavuze ko igitero cyo kuri iyi nshuro kirimo kubera mu mijyi mu karere ka Amhara, kandi ko kirimo n’ingabo zo muri Amhara zirwana ku ruhande rwa leta ya Ethiopia.

Itangazo ry’ingabo zo muri Tigray rivuga ko “abarwanyi babarirwa mu bihumbi amagana bo mu ngabo zihoraho n’izidahoraho” bifashishijwe muri iki gitero.

line
Ikarita ya Ethiopia igaragaza Tigray