Ethiopia: Inyeshyamba “zigaruriye” umurwa mukuru wa Tigray

Leta ya Ethiopia yatangaje agahenge mu karere ka Tigray kari mu majyaruguru, mu gihe inyeshyamba zivuga ko zigaruriye umurwa mukuru wako Mekelle.

Abahatuye bavuze ko babonye abantu bari mu byishimo, ababarirwa mu bihumbi bari mu mihanda bafite n’amabendera bacana n’imiriro y’ibyishimo.

Leta ya Ethiopia nta bwo iremeza ko yatakaje uwo mujyi. Hashize hafi amezi umunani ingabo zayo zihiritse ishyaka ryari ku butegetsi muri ako karerenkuko BBC yabitangaje.

Imirwano yashyize ako karere mu makuba atuma gacyenera imfashanyo.

Umuryango w’abibumbye (ONU/UN) uvuga ko abantu barenga miliyoni eshanu bacyeneye imfashanyo yihutirwa y’ibiribwa, naho abagera ku 350,000 babayeho mu nzara.

Mu kwezi kwa cumi na kumwe mu 2020, leta ya Ethiopia yagabye igitero cyo guhirika ishyaka Tigray People’s Liberation Front (TPLF) ryari ku butegetsi muri Tigray.

Iryo shyaka ryari ryashwanye bikomeye na Minisitiri w’intebe wa Ethiopia Abiy Ahmed ku mpinduka muri politiki ku buryo busanzwe bw’ubutegetsi bushingiye ku moko.

Ariko kuba abasirikare ba TPLF barafashe ibigo by’ingabo za Ethiopia muri Tigray ni byo byabaye imbarutso y’icyo gitero.

Impande zombi zashinjwa kwica abantu mu kivunge ndetse no guhonyora uburenganzira bwa muntu, mu gihe abantu babarirwa mu bihumbi bishwe.

Ku wa mbere, amakuru yatangiye gukwirakwira ko abarwanyi bo muri Tigray – bagabye igitero gishya mu cyumweru gishize – birukanye ubutegetsi bw’inzibacyuho (cyangwa bw’imfatakibanza mu Kirundi) babukura i Mekelle.

Getachew Reda, umuvugizi w’umutwe Tigray People’s Liberation Front (TPLF), yabwiye ibiro ntaramakuru Reuters ko ubu noneho uwo mujyi uri mu maboko yabo.

Abantu bamwe bari i Mekelle babwiye BBC ko barimo kwishimira igenda ry’ingabo za leta ya Ethiopia.

Umuntu utatangajwe izina wo muri guverinoma y’inzibacyuho yabwiye ibiro ntaramakuru AFP ko “buri muntu wese yagiye”, mu gihe abantu babiri babibonye babwiye Reuters ko abasirikare ba Tigray babonywe i Mekelle.

Leta ya Ethiopia nta cyo iratangaza ku makuru yuko abasirikare bayo bahakuwe.

Ariko itangazo yasohoye ku mugoroba wo ku wa mbere ryanyuze kuri televiziyo y’igihugu hari bimwe ryasobanuye bijyanye n’agahenge, rivuga ko “kazagumaho kugeza igihe cy’ihinga [cyangwa irima mu Kirundi] kirangiye”.

Ndetse gatume imfashanyo igera ku bayicyeneye, kanatange umwanya wo gushaka igisubizo kinyuze mu nzira ya politiki.

TPLF nta cyo iratangaza kuri ako gahenge.

Umunyamabanga mukuru wa ONU Antonio Guterres – waganiriye na Bwana Abiy ku wa mbere – yari “yizeye” ko hazabaho agahenge.

Mu itangazo yasohoye, yavuze ko ari “ingenzi ko abaturage b’abasivile barindwa, imfashanyo ikagera ku bantu bayicyeneye kandi hakaboneka igisubizo cyo mu rwego rwa politiki”.

Ubwongereza, Amerika na Ireland byasabye ko haterana inama yihutirwa y’akanama k’umutekano ka ONU.